Πέθανε φτωχή, χωρίς να ξέρει ότι είχε γίνει αθάνατη.

 

Την έλεγαν Henrietta Lacks, γεννήθηκε το 1920 σε μια οικογένεια αφροαμερικανών εργατών στη Βιρτζίνια.

Ήταν μια απλή γυναίκα δούλευε στα καπνοχώραφα, αγαπούσε το χορό, το μαγείρεμα και το να μεγαλώνει τα πέντε της παιδιά με τον άντρα της, τον David.

Δεν σπούδασε ιατρική, δεν μπήκε ποτέ σε εργαστήριο· κι όμως χωρίς να το θελήσει άλλαξε για πάντα την ιστορία της επιστήμης.

Το 1951, στα τριάντα ένα της χρόνια, η Henrietta πήγε στο νοσοκομείο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη, ένα από τα ελάχιστα τότε που δέχονταν μαύρους ασθενείς.

Υπέφερε από έναν συνεχή πόνο χαμηλά στην κοιλιά.

Οι γιατροί διέγνωσαν έναν επιθετικό καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Κατά τη διάρκεια μιας βιοψίας, χωρίς να τη ρωτήσουν ή να της ζητήσουν τη συγκατάθεση, πήραν ένα μικρό δείγμα από τα καρκινικά κύτταρα.

Ήταν συνηθισμένη πρακτική τότε κανείς όμως δεν της εξήγησε τίποτα.

Αυτά τα κύτταρα κατέληξαν στο εργαστήριο του ερευνητή George Gey, που προσπαθούσε χρόνια να κρατήσει ανθρώπινα κύτταρα ζωντανά εκτός σώματος.

Όλα πέθαιναν μέσα σε λίγες μέρες.

Όλα εκτός από εκείνα της Henrietta.

Τα δικά της δεν πέθαιναν ποτέ.

Διαιρούνταν, αναπτύσσονταν, πολλαπλασιάζονταν στο άπειρο.

Ήταν, κυριολεκτικά, αθάνατα.

Ο Gey τα ονόμασε HeLa, από τα αρχικά του ονόματός της Henrietta Lacks.

Από τότε, τα κύτταρα HeLa χρησιμοποιήθηκαν σε χιλιάδες εργαστήρια σε όλο τον κόσμο.

Χάρη σε αυτά αναπτύχθηκαν το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας, οι θεραπείες για τον καρκίνο, η χαρτογράφηση του DNA, οι πρώτες μελέτες για τους ιούς και ακόμη και οι βιολογικές αποστολές της NASA στο διάστημα.

Σήμερα υπάρχουν δισεκατομμύρια κύτταρα HeLa που συνολικά ζυγίζουν περισσότερο από εκατό φορές το σώμα της Henrietta.

Κι όμως, για δεκαετίες κανείς δεν ήξερε ποια ήταν η γυναίκα πίσω από αυτό το κωδικό όνομα.

Το σώμα της θάφτηκε σε έναν ανώνυμο τάφο, ενώ η φαρμακοβιομηχανία έχτιζε περιουσίες πάνω στο δώρο της.

Μόνο τη δεκαετία του ’70 η οικογένειά της ανακάλυψε την αλήθεια τυχαία, και με πόνο.

Τα παιδιά της δεν αποζημιώθηκαν ποτέ, μα αποφάσισαν να υπερασπιστούν τη μνήμη της μητέρας τους μιας αόρατης γυναίκας που κυριολεκτικά έδωσε τη ζωή της στην ιατρική.

Η Henrietta δεν επέλεξε να γίνει πρωτοπόρος.

Όμως από το σώμα της γεννήθηκε μία από τις μεγαλύτερες επιστημονικές επαναστάσεις του 20ού αιώνα.

Και καθώς τα κύτταρά της συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται στα εργαστήρια όλου του κόσμου, το όνομά της που είχε σβηστεί για τόσα χρόνια ζει ξανά.

Η Henrietta Lacks δεν σπούδασε ποτέ βιολογία·

αλλά το σώμα της έγραψε ένα νέο κεφάλαιο σε αυτήν.

Και μας θυμίζει μια αλήθεια που η επιστήμη συχνά ξεχνά:

ότι πίσω από κάθε ανακάλυψη υπάρχει πάντα ένα πρόσωπο, μια ιστορία και μια ζωή που αξίζουν να θυμόμαστε.

Πηγή: Viaggio nella Storia